ANALIZA POSTUPKA JAVNIH NABAVKI: DOKAZI IZ ZEMALJA ZAPADNOG BALKANA
Emilija Gjorgjioska, Margarita Janeska, Tatjana Spaseska, Dragica Odzaklieska
RAZVOJNI IZAZOVI U LOKALNIM ZAJEDNICAMA U BOSNI I HERCEGOVINI: FAKTORSKA I KLASTER ANALIZA
Jasmin Halebić, Nedžma Dizdarević
UTICAJ INOVATIVNOSTI NA MIKROEKONOMSKU KONKURENTNOST U BOSNI I HERCEGOVINI
Zijad Džafić, Admir Omerbašić
OCJENA LOKALNOG EKONOMSKOG RAZVOJA SJEVERNE MAKEDONIJE: ANALIZA OPŠTINA
Natasha Trajkova Najdovska, Meri Boshkoska, Ile Masalkovski
FISKALNA POLITIKA I KONKURENTNOST PRERAĐIVAČKE INDUSTRIJE BOSNE I HERCEGOVINE
Merim Kasumović, Vildana Altumbabić
TRENDOVI, IZAZOVI I NAJBOLJE PRAKSE U RAZVOJU SOCIJALNIH PREDUZEĆA – SLUČAJ REPUBLIKA SJEVERNA MAKEDONIJA
Monika Angeloska Dichovska, Saimir Mansaku, Hristina Gjelevska, Isida Mansaku
MEĐUDJELOVANJE SPOLA, DOBI, NIVOA OBRAZOVANJA I TERMALNA UDOBNOST: DOKAZI IZ BOSNE I HERCEGOVINE
Ljiljan Veselinović, Jasmina Mangafić
NAKON MASOVNOG TURIZMA… TRANZICIJA TURIZMA NA JEZERU BALATON U POSLEDNJIH TRIDESET GODINA
Réka Wilhelm, Zoltán Kaposi
„DEFICITI BLIZANCI“ I NJIHOVE POSLJEDICE NA EKONOMIJU BOSNE I HERCEGOVINE
Jasmina Hurić
MODERATOR: prof.dr. sci. Merim Kasumović, Ekonomski fakultet Tuzla
ANALIZA POSTUPKA JAVNIH NABAVKI: DOKAZI IZ ZEMALJA ZAPADNOG BALKANA
Prof.dr. Emilija Gjorgjioska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija;
Prof.dr. Margarita Janeska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija;
Prof.dr. Tatjana Spaseska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija;
Prof.dr. Dragica Odzaklieska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija
Sažetak rada:
Postupci javnih nabavki imaju veoma važnu ulogu u podsticanju rasta i razvoja svake nacionalne privrede. Ugovori o javnim nabavkama značajno doprinose BDP-u u nacionalnoj privreda, a takođe i veliki rashod u državnim budžetima. Sistem javnih nabavki treba da garantuje transparentnost u svim fazama postupka, jednak tretman učesnika, konkurentnost, nediskriminaciju i proporcionalnost postupaka. Osnovni lajtmotiv postupaka javnih nabavki je postizanje boljeg kvaliteta i vrednosti utrošenih javnih sredstava. Glavni tok procedura je postizanje boljeg kvaliteta i najbolje vrednosti za potrošen javni novac.
S obzirom na to da vlade zemalja Zapadnog Balkana troše velike sume novca na javne nabavke kako bi zadovoljile svoje dnevne potrebe, odlučili smo da uradimo analizu postupaka javnih nabavki u zemljama Zapadnog Balkana. Shodno tome, osnovni cilj istraživanja u ovom radu je kvanititativna analiza neke od ključniһ indikatora postupaka javnih nabavki. Statistika se odnosi na: naručioci; zaključeni ugovori; vrednost zaključenih ugovora o nabavci dobara, usluga ili radova; vrsta postupaka javnih nabavki; aktivni privredni subjekti, posebno mala i srednja preduzeća kao ugovorne strane u ugovorima o javnim nabavkama i javnim nabavkama kao procenat BDP-a. Da bi se postigao ovaj cilj, izvršena je analiza vremenskih serija sekundarniһ podataka dobijenih u zvaničnim izveštajima relevantniһ institucija zemalja Zapadnog Balkana za poslednjih 5 godina. Istraživanje sprovedeno u ovom radu predstavlja osnovu za kreiranje kvantitativnog okvira za različite aspekte javnih nabavki, koji će omogućiti nadležnim institucijama i organima da lakše prate i ocenjuju postapke javnih nabavki. Dobijeni rezultati istraživanja su detaljno prikazani u ovom radu. Konačno, na osnovu dobijenih rezultata, preporučuju se mere u cilju stimulisanja javnih politika na način koji će obezbediti najdoslednije poštovanje osnovnih principa javnih nabavki.
Ključne reči: sistem javnih nabavki, ugovori, indikatori, javne finansije.
JEL: M21, K12, E60, H57
RAZVOJNI IZAZOVI U LOKALNIM ZAJEDNICAMA U BOSNI I HERCEGOVINI: FAKTORSKA I KLASTER ANALIZA
Prof.dr. Jasmin Halebić, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Zenici, BiH
Nedžma Dizdarević, MA, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Zenici, BiH
Sažetak rada:
Ekonomski razvoj na nivou jedinica lokalne samouprave (JLS) ima različite aspekte i rezultate zavisno o ekonomskih, demografskih i uvjeta na tržištu rada. U zemljama decentralizirane administrativne strukture, poput Bosne i Hercegovine, to znači da su donosioci odluka suočeni sa velikim brojem potencijalno značajnih varijabli koje moraju biti uključene pri kreiranju ekonomskih politika. Stoga je važno usredotočiti se na one varijable koje obuhvataju najveći razvojni informacijski sadržaj. U ovom članku istraženi su brojni razvojni aspekti JLS u tri kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine.
U radu je provedena faktorska analiza koja uključuje opservaciju 36 lokalnih zajednica i 11 različitih razvojnih tema kao komponenti faktorske analize. JLS su grupisane u klastere prema rezultatima dobivenim klaster analizom. Ova dva analitička pristupa su korištena za identifikaciju regionalnih nejednakosti u JLS. Rezultati provedene analize mogu poslužiti kao osnova za razvojne intervencije FBiH u JLS koje imaju slične i uporedive razvojne izazove. Među najvažnijim razvojnim izazovima na lokalnom nivou koji zahtijevaju pažnju donosilaca odluka u FBiH su: nezaposlenost, starenje populacije i nizak vitalni indeks.
Ključne riječi: regionalni ekonomski razvoj, faktorska analiza, klaster analiza, Bosna i Hercegovina
JEL: C38, R12
UTICAJ INOVATIVNOSTI NA MIKROEKONOMSKU KONKURENTNOST U BOSNI I HERCEGOVINI
Prof.dr. Zijad Džafić, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Tuzli, BiH
Dr.sc. Admir Omerbašić, Porezna uprava Tuzla, BiH
Sažetak rada:
Danas su inovacije glavni faktor razvoja i povećanja konkurentnosti preduzeća u cijelom svijetu, pa tako i u BiH. Inovacija je od ključnog značaja za dugoročni rast i opstanak većine preduzeća, posebno SMEs. Globalni izdaci za istraživanje i razvoj nastavili su rasti, što se više nego udvostručilo tokom razdoblja od 20 godina između 1996. i 2016 . godine. U 2016. ukupni rashodi za istraživanje i razvoj u svijetu porasli su za 3%. Otuda je inovativnost posmatrana kao nezavisna varijabla u istraživanju.
Mikroekonomska kurentnost je posmatrana kao zavisna varijabla u istraživanju. U radu su prezentirani podaci sa uzorka od 107 preduzeća obrađeni su korištenjem statističkih tehnika i metoda inferencijalne i deskriptivne statistike, pri čemu je za obradu i analizu prikupljenih podataka korištena odgovarajuća softverska podrška u vidu programa Microsoft Excel, te programa za statističku obradu podataka IBM SPSS Statistics
Inovativnost SMEs posmatrana je u sveukupnom obliku i konceptualizirana je kroz indikatore inovativnosti proizvoda, inovativnosti procesa i inovativnosti organizacije i marketinga. Najvažnije komponente mikroekonomske konkurentnosti su osmišljenost poslovanja i strategija preduzeća, kvalitet nacionalnog poslovnog okruženja i stanje razvoja klastera. Svi ovi indikatori mjereni su Likertovom petostepenom skalom odgovora, pa je za testiranje postavljene hipoteze korištena regresiona analiza. Koeficijent determinacije, koji pokazuje koliki dio varijanse zavisne promjenljive objašnjava model, pokazuje da model objašnjava 24,4% varijanse mikroekonomske konkurentnosti, dok statistička značajnost tog pokazatelja prikazana je u tabeli ANOVA (Sig.=0,000<0,05) pokazuje da model dostiže statističku značajnost. Pokazatelj beta odnosno njegova signifikantnost manja od 0,05 pokazuje da inovativnost daje značajan jedinstveni doprinos predikciji mikroekonomske konkurentnosti SMEs.
Ključne riječi: inovativnost, poslovno okruženje, mikroekonomska konkurenstnost, SMEs
JEL: O31, O33
OCJENA LOKALNOG EKONOMSKOG RAZVOJA SJEVERNE MAKEDONIJE: ANALIZA OPŠTINA
Dr.sc. Natasha Trajkova Najdovska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija
Dr.sc. Meri Boshkoska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija
Dr.sc. Ile Masalkovski, Pravni fakultet, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija
Sažetak rada:
Različiti objektivni indikatori kao što su procene urbanog i ruralnog planiranja, vrednovanje ekoloških strategija i strategija protiv zagađenja, adekvatnost komunalnih usluga, uticaj ekonomske politike, usluga obrazovanja i socijalne zaštite, kreiraju concept lokalnog ekonomskog razvoja (LED), koji preko njihog merenja nudi uvid u funkcionisanje lokalnih ekonomija i uticaj politika lokalne samouprave. Ovo istraživanje ima za cilj da da doprinos u literature lokalnog razvoja ispitivanjem zadovoljstva stanovnika stepenom u kojem se različiti LED indikatori smatraju stvarnim problemom u njihovim lokalnim zajednicama za slučaj Sjeverne Makedonije.
Rad je uglavnom istraživačkog karaktera i nudi teorijsko razumijevanje percepcije ekonomskih problema na lokalnom nivou. Osim toga, korištenjem anketnih podataka iz različitih općina s divergentnim obrascima ekonomskog razvoja u Sjevernoj Makedoniji, konstruisana je višedimenzionalna struktura ukupnog zadovoljstva stanovnika, gdje se procjenjuju percepcije različitih dimenzija nadležnosti opština. Širom opština, najveće nezadovoljstvo stanovnika odnosilo se na održavanje javnih površina, upravljanje komunalnim otpadom i komunalne usluge. Međutim, za neke indikatore LED-a rezultati su više divergentni, kao što su problemi u saobraćaju i adekvatnost lokalnih puteva, pri čemu su ruralne opštine bilježe veće zadovoljstvo stanovnika.
Ova analiza nudi dijagnostičke procjene lokalnih ekonomskih resursa ukazujući na najrigoroznije probleme u Sjevernoj Makedoniji, što bi trebalo da bude osnova za formulisanje snažnije ekonomske strategije i donošenja odluka zasnovanih na dokazima. Implementacija lokalnih razvojnih ciljeva i mjerljivih indikatora može postati važan doprinos lokalnom ekonomskom učinku i može postati sve važnija za Sjevernu Makedoniju, s obzirom na globalnu krizu i državne migracije, kao i tehnološki napredak i posljedične lokalne razlike i neravnoteže.
Ključne riječi: lokalni ekonomski razvoj, održivi rast, percepcije građana, Sjeverna Makedonija.
JEL: O18, H75, E71.
FISKALNA POLITIKA I KONKURENTNOST PRERAĐIVAČKE INDUSTRIJE BOSNE I HERCEGOVINE
Prof.dr. Merim Kasumović, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Tuzli, BiH
Prof.dr. Vildana Altumbabić, Ured za reviziju institucija u Federaciji Bosne i Hercegovine, BiH
Sažetak rada:
Jedna od ključnih zadaća ekonomske, odnosno fiskalne politike zemlje jeste poticanje konkurentnosti privrede. Svaka država svoju fiskalnu politiku oblikuje u skladu s ciljevima koje želi postići. Načini djelovanja fiskalne politike različiti su ovisno o razdoblju promatranja, okolnostima u kojima se odvijaju i specifičnostima zemlje u kojoj se provodi. Mnoge zemlje koriste fiskalnu politiku kako bi stimulirale svoju privredu i uticale na njegovu konkurentnost. Zadaća fiskalne politike je pomoći u stvaranju kvalitetnog poslovnog okruženja, odnosno poticati faktore konkurentnosti kao preduslov povećanja konkurentnosti i uspješnog poslovanja. Mnogi faktori mogu uticati na konkurentnost industrije, uključujući fiskalnu politiku. Važno je razumijeti i utvrditi načine na koje fiskalna politika utiče na konkurentnost industrije. Adekvatnom fiskalnom politikom moguće je poticati konkurentnost industrije. Cilj ovog rada je utvrditi i opisati utjecaj elemenata fiskalne politike na faktore konkurentnosti prerađivačke industrije u Bosni i Hercegovini (BiH) u razdoblju 2006.-2018, koristeći panel regresione modele. Rezultati istraživanja trebali bi predstavljati polazište kreatorima fiskalnih politika pri razmatranju potrebe promjena elemenata fiskalne politike i njihovih mogućih učinaka na konkurentnost prerađivačke industrije BiH.
Ključne riječi: Fiskalna politika, konkurentnost, faktori konkurentnosti, prerađivačka industrija
JEL: E62, L60, L52
TRENDOVI, IZAZOVI I NAJBOLJE PRAKSE U RAZVOJU SOCIJALNIH PREDUZEĆA – SLUČAJ REPUBLIKA SJEVERNA MAKEDONIJA
Prof.dr. Monika Angeloska Dichovska, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija
Saimir Mansaku, doktorant, Ekonomski fakultet, Epoka Univerzitet u Tirani, Albanija
Hristina Gjelevska, magistrant, Ekonomski fakultet Prilep, Univerzitet sv. Kliment Ohridski, Sjeverna Makedonija
Mr. Isida Mansaku, WVP Fund Management Tirana; Albanija
Sažetak rada:
Događaji koji su se desile tokom političkih, društvenih i ekonomskih procesa, praćeni finansijskom krizom u Evropskoj uniji i druge zemlje, ukazali su na potrebu da se u 2008 godini razmišlja o novim, raznovrsnim modelima ekonomskog rasta i razvoja. Socijalno preduzetništvo je poslednih godina prepoznato kao inovativni model ekonomskog rasta, iako je u mnogim zemljama još uvek nedovoljno poznato, neadekvatno podržano i pravno neregulisano. Koristi od napretka ovog vida preduzetništva su brojne, posebno analizirani i ocenjeni sa društvenog i ekonomskog aspekta. Socijalno preduzetništvo je novo preduzetništvo koje se brzo razvija u Republici Severnoj Makedoniji i jedna je od najzapaženijih inovacija u civilnom društvu u poslednje vreme.
Osnovni cilj ovog rada je da identifikuje trendove i izazove sa kojim se suočavaju u razvoj socijalnih preduzeća u Severnoj Makedoniji kroz korišćenje Delfi metod i obezbedi najbolje prakse/rešenja i odgovarajuće smernice za podsticanje inovacije i kreativnost u socijalnom preduzetništvo zbog podrške socijalni preduzećima. Naime, istraživaćka studija obuhvata različne aktere, ključne za razvoj ove vrste preduzetništva: postojeća socijalna preduzeća, potencijalna socijalna preduzeća, konvencionalni biznisi, ključni pojedinci/igrači prepoznati po njihovom pozitivnom doprinosu u ovoj sferi, specijalizovane institucije/organizacije i stručnjaci za oblast.
Analize su potvrdile da su većina društvenih preduzeća organizacije zasnovani na zajednice i nude rešenja za dobrobit čitavih zajednica, sa malim brojem zaposlenih, međutim, među stanovništvom, kao i među menadžerima tradiconalnih biznisa, postoji mala ili nikakva svest o ovoj vrsti preduzeća. Studija je identifikovala ključne izazove, kategorisane na pravne, ekonomske i socijalne, na kojima bi, zauzvrat, treba raditi i uzeti u obzir prilikom izgradnje budućih strategija za razvoj socijalnog preduzetništva.
Ključne reči: socijalno preduzetništvo, izazovi, trendovi, strategije za socijalna preduzeća, Severna Makedonija.
JEL: M21, O31, I31, D63
MEĐUDJELOVANJE SPOLA, DOBI, NIVOA OBRAZOVANJA I TERMALNA UDOBNOST: DOKAZI IZ BOSNE I HERCEGOVINE
Prof.dr. Ljiljan Veselinović, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Sarajevu, BiH
Prof.dr. Jasmina Mangafić, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Sarajevu, BiH
Sažetak rada:
Svrha ovog rada je ispitati međusobnu povezanost spola, starosti, obrazovanja i termalne udobnosti zaposlenih i korisnika u javnim zgradama, kao što su škole, javna uprava i klinike. Studija koristi podatke prikupljene iz slučajnog stratificiranog uzorka iz Bosne i Hercegovine. Centralna varijabla od interesa predstavlja lažnu varijablu koja pokazuje da su pojedinci zadovoljni grijanjem prostorija. Kada nismo kontrolisali vrstu institucije, naši rezultati su pokazali da bi moglo biti važno uzeti u obzir pol i nivo obrazovanja, zajedno sa drugim relevantnim varijablama. Osim toga, naši rezultati pokazuju da se rezultati ne razlikuju značajno kada se zavisna varijabla zadovoljstva mjeri binarno ili na Likerovoj skali od pet tačaka. Logistička regresija nudi tumačenje u koristeći vjerovanoću, što bi moglo biti intuitivnije. Naši rezultati također pokazuju da bi starost mogla biti važan prediktor u procjeni unutrašnje temperature, pri čemu stariji učesnici navode da su prostorije u institucijama veće od mlađih. Rezultati ove studije mogli bi biti korisni pri kreiranju politika koje imaju za cilj poboljšanje energetske efikasnosti objekata. Razumijevanje optimalnog toplinskog zadovoljstva može imati važne posljedice na potrošnju toplinske energije, posebno u kontekstu razumijevanja kako individualne karakteristike, kao što su spol, starost i nivo obrazovanja, mogu doprinijeti smanjenju potrošnje energije. Fokusirajući se na potražnju u kontekstu potrošnje energije, ovaj rad može doprinijeti boljem korištenju postojećih izvora energije. Rezultati ovog rada također mogu ponuditi korisne smjernice pri dizajniranju složenijih studija, posebno u vezi sa debatom o tome da li je upotreba Likertove skale prikladna.
Ključne riječi: termalna udobnost, godine, spol, nivo obrazovanja, Bosna i Hercegovina
JEL: D1
NAKON MASOVNOG TURIZMA… TRANZICIJA TURIZMA NA JEZERU BALATON U POSLEDNJIH TRIDESET GODINA
Réka Wilhelm, doktorand, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Pečuhu, Mađarska
Prof.dr. Zoltán Kaposi, Ekonomski fakultet, Univerzitet u Pečuhu, Mađarska
Sažetak rada:
Jezero Balaton, najveće jezero u Centralnoj Evropi i jedno od najvažnijih turističkih destinacija u Mađarskoj. Tokom 1970-ih i 1980-ih godina imalo je dvostruku funkciju prema ekonomskim ciljevima. Prvo, trebalo je zadovoljiti potrebe masovnog turizma u Mađarskoj, a drugo, igralo je važnu ulogu u proizvodnji deviza iz zapadnih zemalja. Pored toga, Balaton je bio važno mesto sastajanja građana dve nemačke države tog vremena. Kvalitet usluga bio je prilagođen potrebama miliona posetilaca godišnje. Međutim, situacija jezera Balaton se promenila nakon promene režima 1990. godine. Državno vlasništvo više nije moglo biti održano, a privatizacija je uvela model privatnog sektora. Malo ili nimalo nije bilo mogućnosti za nekadašnje centralno ili korporativno rekreiranje na velikoj skali. Kao rezultat političkih i ekonomskih promena, kao i značajnog pada inflacije i realnih dohodaka, turizam na jezeru Balaton je spektakularno opao, posebno je nestao veliki broj stranih turista iz sistema. Međutim, potencijal jezera ponovo je privukao pažnju u poslednjim decenijama. Od 2000-ih, a posebno nakon pristupanja EU, sve više ljudi se okrenulo jezeru. Ovo je zahtevalo centralnu viziju njegove situacije, kao i lokalne razvojne planove zasnovane na dugoročnim strateškim ciljevima. Studija pokazuje kako su se privatni kapital, opštinska sredstva i EU fondovi promenili u poslednje dve decenije. Ovi razvoji mogu se videti u transformaciji infrastrukture, izgradnji vodovodnih i kanalizacionih sistema, poboljšanjima u saobraćaju, izgradnji hotela, stvaranju sistema kvalitetnog ugostiteljstva, organizaciji programa za povećanje broja posetilaca i, ne manje važno, promenama u bazi posetilaca. Sve ovo učinilo je region ponovo popularnijim, drugom najposećenijom turističkom destinacijom u Mađarskoj.
Ključne reči: Balaton, razvoj, promena režima, turizam, promene u turističkom saobraćaju
JEL: R10, Z30, Z3
„DEFICITI BLIZANCI“ I NJIHOVE POSLJEDICE NA EKONOMIJU BOSNE I HERCEGOVINE
Doc.dr. Jasmina Hurić, Porezna uprava Federacije BiH, BiH
Sažetak rada:
Bosna i Hercegovina se u proteklih nekoliko godina suočavala sa problemima „deficita blizanaca“ (engl. „twin deficits“) koji predstavljaju istovremenu pojavu budžetskog i vanjsko-trgovinskog deficita. Unatoč značajnom broju naučnih i emipririjskih istraživanja paralelelnog događanja ove dvije pojave, u makroekonomiji nema jasnog i jedinstvenog teorijskog stava zašto se dešavaju istovremeno. Njihova osnovna karakteristika je da u velikoj mjeri smanjuju potencijal održivog privrednog razvoja. Kratkoročno one dovode do neopravdanog zaduživanja zemlje, a takvo stanje se direktno odražava na rast kamatnih stopa, inflacije, pada standarda stanovništva i dr. Dugoročne posljedice „deficita blizanaca“ su višegodišnja nepravedna međugeneracijska zaduživanja, jer neefikasne ekonomske politike nemaju samo posljedicu na postojeće generacije nego i na one koje dolaze, ostavljajući im teret vraćanja kredita koji su nastali kada one nisu bile ni rođene. U slučaju kada zaduživanje ima investicioni karakter, onda se prenošenje tereta duga na buduće generacije može i opravdati, ali vrlo često to nije tako. Kada je u pitanju Bosna i Hercegovina, ova zemlja se još od okončanja ratnih razaranja suočava sa nizom ekonomskih problema, a nedovoljna konkurentnost BiH privrede i pretjerana liberalizacija dovode do velikih i kontinuiranih deficita trgovine robom, dok s druge strane velika potrošnja države i problemi u javnim finansijama za posljedicu imaju višegodišnje fiskalne neravnoteže, što u konačnici ugrožava međunarodnu likvidnost zemlje i makroekonomsku stabilnost.
Predmet istraživanja u ovom radu je analiza „deficita blizanaca“ i uticaja ove dvije makroekonomske kategorije na razvoj Bosne i Hercegovine. S obzirom na višegodišnje neravnoteže u državnim prihodim i rashodima, kao i uvozu i izvozu, radom se želi istražiti međusobna korelacija budžetskih deficita i deficita vanjsko-trgovinske razmjene i njihove refleksije na makroekonomsku poziciju i razvoj Bosne i Hercegovine. U radu se kroz empirijsku analizu ovih makroekonomskih kategorija zaključuje da je istovremena pojava „deficita blizanaca“ u značajnoj mjeri imala negativne refleksije na ekonomski razvoj Bosne i Hercegovine i da sve vlade koje se suočavaju sa ovim problemom, kao i Bosna i Hercegovina moraju ozbiljno pristupiti rješavanju svih svojih fiskalnih i vanjsko trgovinskih neravnoteža i poticati privredne mjere koje idu u pravcu jačanja konkurentnosti, privlačenja stranih investicija, razvoja domaće proizvodnje i povećanja izvoza, racionalizaciji državne potrošnje i rasta prihoda na svim nivoima, što će se direktno odraziti na smanjenje fiskalnih disbalansa i deficita vanjsko-trgovinske razmjene.
Ključne riječi: deficiti blizanci, fiskalni deficit, deficit vanjsko-trgovinske razmjene, razvoj, Bosna i Hercegovina
JEL klasifikacija: H6, H62, 024, F63